Wat doet een (ortho)pedagoog en waar werken ze?

Orthopedagogen zijn wetenschappelijk én in de praktijk geschoolde experts in de pedagogische relatie tussen de cliënt en zijn omgeving. De relatie tussen de cliënt en zijn opvoeders (thuis, op school, in een instelling of ergens anders) kan zowel onderdeel zijn van het probleem als de basis bieden voor de oplossing. Als zorgverlener probeert de orthopedagoog de cliënt (weer) zo zelfredzaam mogelijk te maken, zodat die zo optimaal mogelijk in de maatschappij mee kan functioneren. (Ortho)pedagogen werken met kinderen, jongeren en volwassenen in een afhankelijkheidsrelatie. Dat is bijvoorbeeld in het onderwijs, de jeugdhulp, de gehandicaptenzorg en de GGZ (18+). Pedagogen werken in loondienst, als zelfstandige en soms in een combinatie van beiden.

Loopbaanperspectief in de zorg of onderwijs

Op zeven universiteiten kun je pedagogiek studeren. Daarna kun je als (ortho) pedagoog aan de slag in de zorg en het onderwijs, bij gemeenten, kennisinstituten of universiteit. Pedagogen kom je dan ook in vele rollen en functies tegen, zoals begeleider of behandelaar, behandel- of zorgcoördinator, beleidsmedewerker, teamleider of onderzoeker/docent.
Ook is het mogelijk de tweejarige postmaster opleiding orthopedagoog-generalist (OG) te doen. De OG is opgenomen in de Wet BIG (beroepen in de individuele gezondheidszorg).

De NVO kent verschillende kwaliteitsregisters:

• Basis-pedagoog (ook voor onderwijskundigen)
• Basis-orthopedagoog (eventueel met basisaantekening diagnostiek)
• Orthopedagoog-generalist
• Supervisoren

Interview met orthopedagoog Véronique Wils

Wils woont samen met haar partner en twee kinderen in Rivierenland. Sinds drie jaar is ze werkzaam als orthopedagoog bij Familysupporters. Een orthopedagoog bestudeert op wetenschappelijke wijze het handelen en gedrag van zowel ouders als kinderen in problematische opvoedsituaties.

Positieve invloed
“Mijn zusje had een vriend in haar vriendengroep en dat was eigenlijk een boefje, begint Wils. “Ik merkte dat hij diep van binnen een heel groot hart had en geen slechte jongen was. Hij kwam uit een schrijnende thuissituatie en belandde op het verkeerde pad, heel jammer eigenlijk. Hij werd hierin niet gezien”, aldus Wils. De reden dat Wils dit vak ingerold is, is omdat ze dit soort casussen interessant vindt te onderzoeken. Daarnaast leek het haar ook leuk met gezinnen en jeugdigen te werken omdat kinderen volop in ontwikkeling zijn. Wils legt uit dat gezinsproblemen op meerdere gebieden veel impact kunnen hebben op de ontwikkeling van een kind. “Orthopedagogen kunnen een grote rol spelen in de ontwikkeling en daarmee hun toekomst positief beïnvloeden”, legt Wils uit.

Herkenning bij ouders
Ze vertelt verder dat ze in een leuk, humoristisch en dynamisch team zit. Ze haalt voldoening uit haar werk door te zien hoe een gezin zich weer prettig voelt en samen verder kan. “Kinderen die opbloeien en weer vrolijk zijn, ontwikkelen zich beter. Als ik na diagnostisch onderzoek advies aan ouders geef, merk ik vaak herkenning bij ouders. Het is mooi om te zien dat je hen en vooral het kind daarmee op weg helpt. Uiteindelijk doe ik het voor het kind.”

Misvattingen over het vak
Wils geeft aan dat orthopedagogen vaker verward worden met psychologen. “Het grote verschil tussen een psycholoog en een orthopedagoog is dat een psycholoog meer individueel kijkt en een orthopedagoog ook de omgeving van een kind observeert. Niet iedere verwijzer is bekend met een orthopedagoog. Daarnaast worden we vaak geassocieerd met “de jeugdzorg”, maar er is een wezenlijk verschil. Jeugdbescherming houdt zich vooral bezig met problematische thuissituaties waar onveiligheid voorkomt en kinderen in het ergste geval uit huis geplaatst worden. Een orthopedagoog kan daar onderdeel van zijn, maar is veel breder”, legt Wils uit. “Wij komen niet alleen bij gezinnen thuis, maar werken overal waar kinderen te vinden zijn. Denk bijvoorbeeld ook aan scholen en ziekenhuizen. Daarnaast kunnen orthopedagogen ook werken in de gehandicaptenzorg en ouderenzorg. Het is dus heel breed. Verder merk ik dat ons vak vaker negatief in de media komt dan positief. Als er iets niet goed gaat bijvoorbeeld wanneer een organisatie steekjes laat vallen, wordt dat vaak uitvergroot. Het gaat juist heel vaak wél goed, maar dat lees je niet altijd. Dat vind ik jammer, want we hebben een heel mooi en dankbaar beroep.”