FBZ behartigt de werknemersbelangen van bijna 1600 Physician Assistants in dienstverband (oftewel PA’s), die lid zijn van NAPA (Nederlandse Associatie Physician Assistants). Een PA is een BIG-geregistreerde medische zorgprofessional. In het kader van taakherschikking biedt de PA zelfstandig geneeskundige zorg aan patiënten binnen een medisch specialisme. PA’s werken in tal van zorgsectoren, vooral in de ziekenhuizen, huisartsenzorg en de VVT. Maar wat doen PA’s precies en welke loopbaanperspectieven zijn er? Op deze vragen geven we kort antwoord in deze rubriek. Om een beter beeld te krijgen van het vak in de praktijk, interviewden we Maxime Lefeber, physician assistant plastische chirurgie. ”Ik werk in een perifeer ziekenhuis en mijn taak is het overnemen van verschillende taken van de plastisch chirurg die zijn afgesproken met de vakgroep”, aldus Lefeber.
Wat doet en waar werkt een PA?
In samenwerking met een medisch specialist, specialist ouderengeneeskunde, arts voor verstandelijk gehandicapten of huisarts biedt de PA zelfstandig geneeskundige zorg aan patiënten binnen een medisch specialisme. Hij kan en mag zelfstandig patiënten onderzoeken, diagnoses stellen, behandelen en begeleiden. De werkzaamheden van een PA lopen uiteen van eenvoudige basiszorg tot medisch-specialistische zorg, inclusief het uitvoeren van een aantal voorbehouden handelingen en het indiceren en voorschrijven van medicatie.
Naast het leveren van medische zorg, zet de PA zich in om de kwaliteit en effectiviteit van zorg te verhogen. Ook het initiëren, uitvoeren en publiceren van medisch-wetenschappelijk onderzoek, medische richtlijnontwikkeling en innoveren in de zorg behoren tot het takenpakket van de PA. PA’s werken vooral op verschillende afdelingen in ziekenhuizen zoals de polikliniek, een verpleegafdeling of -zaal of op de operatiekamer. PA’s kunnen zich specialiseren in een bepaalde medische richting, bijvoorbeeld chirurgie of neurologie. PA’s zijn werkzaam in vrijwel alle medische specialismen. Verder werken ze in huisartspraktijken en andere sectoren van de gezondheidszorg.
Loopbaanperspectief
Met een hbo-opleidingsniveau in de gezondheidszorg zoals verpleegkunde of fysiotherapie en minstens twee jaar relevante werkervaring kan men worden toegelaten tot de masteropleiding Physician Assistant (MPA). Voorwaarde is een PA-opleidingsplaats binnen een geneeskundig specialisme. De PA-masteropleiding is een duale opleiding van 2,5 jaar en start ieder jaar in september. Tijdens de masteropleiding krijgt de PA brede geneeskundige basiskennis en ontwikkelt specifieke medische bekwaamheden binnen het specialisme waarin hij werkt. Na de opleiding is de PA bekwaam voor zijn deskundigheidsgebied, maar kan hij zich ook in andere specialismen verder ontwikkelen en werken.
Kwaliteitsregister PA
Een PA is een (verplicht) geregistreerde zorgprofessional in het BIG-register. Aanvullend kan hij (vrijwillig) geregistreerd staan in het Kwaliteitsregister PA. In tegenstelling tot de BIG-registratie stelt het Kwaliteitsregister PA naast werkervaring ook eisen aan deskundigheidsbevordering. Een PA moet gemiddeld minimaal 16 uur per week werkzaam zijn en iedere vijf jaar minimaal 200 uur besteden aan deskundigheidsbevordering. Registratie in het Kwaliteitsregister geeft aan dat de PA over actuele kennis en vaardigheden beschikt en conform de norm van de beroepsgroep investeert in het verwerven van kennis en vaardigheden die van invloed zijn op de kwaliteit van zijn werk.
Over NAPA
De Nederlandse Associatie Physician Assistants (NAPA) is dé beroepsvereniging van en voor alle (aankomende) physician assistants in Nederland. NAPA bevordert en bewaakt de kwaliteit van het beroep en zet zich in voor de verankering, profilering en positionering van de PA in de Nederlandse gezondheidszorg. Er komen steeds meer PA’s in allerlei taakvelden. NAPA heeft inmiddels 2000 leden. Kijk voor meer informatie op www.napa.nl.
Interview met Physician Assistant Maxime Lefeber
Ik neem medische taken over van de plastisch chirurg
Maxime Lefeber (34) werkt als Physician Assistant (PA) plastische chirurgie bij het Admiraal De Ruyter Ziekenhuis (ADRZ). “Na 11 jaar werkervaring ben ik steeds zelfstandiger geworden. Ik doe onder andere zelfstandig het spreekuur en voer kleine verrichtingen uit. Denk hierbij aan laag-complexe huidexcisies, een triggerfinger of correcties van een weke-delenletsel na een trauma”, aldus Lefeber.
Waarom heb je gekozen voor het vak?
In 2010 haalde ik mijn diploma voor operatieassistent en werkte daarna als vakspecialist bij de orthopedie. Tijdens die functie had ik raakvlakken met andere specialismen waaronder ook plastische chirurgie. In mijn functie was ik al snel op zoek naar meer uitdaging en wat mij vooral trok was meer zelfstandigheid en meer patiëntencontact. Dan bedoel ik niet zoals een verpleegkundige aan het bed staan, maar meer de technische kant. Een aantal medisch specialisten vertelde mij over het beroep PA. Nadat ik uitgezocht had wat een PA precies doet, was ik meteen enthousiast. In 2012 solliciteerde ik op de vacature voor de duale masteropleiding Physician Assistant bij de plastische chirurgie. Ik werd aangenomen en volgde het theoretische deel van de opleiding aan de Hogeschool in Rotterdam en het praktische deel in het ADRZ en Zorgsaam ziekenhuis in Zeeland. In 2015 studeerde ik af. Toen ik de opleiding startte was ik de eerste PA bij het ADRZ. Inmiddels werken er nu binnen het ADRZ tien PA’s in verschillende specialismen.
Wat doet een PA plastische chirurgie?
Ik werk in een perifeer ziekenhuis en mijn taak is het overnemen van verschillende taken van de plastisch chirurg die zijn afgesproken met de vakgroep. Behalve zelfstandig spreekuren voeren, behandel ik vooral de minder complexe patiënten. Op mijn spreekuur beoordeel ik controle-patiënten na een operatie of ik breng een patiënt met een nieuwe klacht in kaart. Daarnaast zie ik samen met de verpleegkundige of doktersassistente tijdens het spreekuur patiënten voor wondcontrole. Verder ben ik oproepbaar voor de plastisch-traumapatiënten op de spoedeisende hulp (SEH). De patiënten die zich op de SEH melden met een handletsel of andere verwonding, breng ik in kaart en bespreek ik met de dienstdoende plastisch chirurg. Afhankelijk van het letsel van de patiënt behandel ik deze zelfstandig of regel ik de logistiek voor een operatie door de plastisch chirurg. Op de poliklinische operatiekamer voer ik onder supervisie een aantal kleine verrichtingen uit. Denk hierbij aan een triggerfinger en het verwijderen van huidafwijkingen. Daarnaast ondersteun ik de plastisch chirurg bij DIEP-flap reconstructies. Onverzekerde cosmetische zorg valt buiten mijn werkzaamheden.
Waar haal je de meeste voldoening uit?
De meeste voldoening haal ik uit de diversiteit van mijn werk, elke dag is anders. Zo start ik meestal mijn dag met de controles van de opgenomen patiënten. Daarna begin ik met mijn spreekuur of het poliklinische verrichtingenprogramma. Ik sluit mijn dag vaak af met administratieve taken zoals de protheseregistratie van borstimplantaten voor de DBIR of ik controleer de complicatieregistratie. Daarnaast ben ik bereikbaar voor de SEH en vraagbaak voor de polimedewerkers. Verder haal ik voldoening uit het werken in een team waar iedereen voor elkaar klaar staat. Wanneer zich iets voordoet waarbij ik overleg nodig heb met de plastisch chirurg, zijn zij ook altijd voor mij bereikbaar.
Wat zijn vooroordelen over PA’s?
Veel patiënten of bezoekers denken vaker dat ik óf een verpleegkundige ben, óf een dokter of zelfs de chirurg. Veel patiënten denken ook dat een PA iemand is die iets met psychologie doet. Ik leg dan uit dat we een medisch professional zijn, maar dan op hbo-masterniveau.
