FBZ behartigt de werknemersbelangen van ongeveer 150 leden in dienstverband die lid zijn van de Vereniging voor Psychodiagnostisch Werkenden (VVP) en in allerlei zorgsectoren werkzaam zijn. Ook staan de arbeidsjuristen van Vakbond FBZ de zorgprofessionals bij met individuele juridische dienstverlening bij arbeidsrechtelijke vragen of kwesties. Wat doen psychodiagnostisch medewerkers zoal en waar werken ze? Deze keer een blik op dit beroep. Verder vertelt Anne Onnink, werkzaam in de jeugd-ggz over zijn werk in de dagelijkse praktijk: ”Samen ontrafelen wat er in iemand omgaat.”

Wat doet een psychodiagnostisch medewerker en waar werken ze?

Een psychodiagnostisch werkende doet psychodiagnostisch onderzoek bij mensen met problemen, bijvoorbeeld op het vlak van persoonlijkheid, intelligentie, sociaal-emotionele ontwikkeling, en de neuropsychologie, zoals geheugen, concentratie en executieve functies (plannen, organiseren, werkgeheugen). Op basis van de onderzoekrapportage stelt de psycholoog of orthopedagoog een advies of behandeling vast. Psychodiagnostiek vindt plaats in allerlei zorgsectoren. Zo is deze beroepsgroep werkzaam in de algemene en universitaire ziekenhuizen, revalidatie-instellingen, ggz, forensische psychiatrie, gehandicaptenzorg, jeugdzorg, VVT, in het onderwijs en het werkveld arbeid en organisatie.

Loopbaanperspectief

Om psychodiagnostisch medewerker te worden moet je de vierjarige hbo-opleiding Toegepaste Psychologie volgen in de richting psychodiagnostiek. Je kunt je vervolgens verder specialiseren binnen het vakgebied. Je kunt je bijvoorbeeld richten op ouderen, jongeren of kinderen of problemen op het gebied van leren, ontwikkelen of gedrag. Met een aanvullende universitaire opleiding is doorgroei mogelijk tot psycholoog of orthopedagoog.

Kwaliteitsregister

Zorgprofessionals die opgeleid en werkzaam zijn in het vakgebied van de psychodiagnostiek kunnen zich registreren in het kwaliteitsregister voor psychodiagnostisch werkenden. De professional registreert scholingsactiviteiten op het gebied van vakinhoudelijke competenties en toont daarmee aan te voldoen aan de kwaliteitscriteria. Lees meer.

Over de VVP

De vereniging is in 1970 opgericht om de beroepsbelangen van haar leden te behartigen en om bij te dragen aan de kwaliteit van psychodiagnostiek. Kijk voor meer informatie op www.devvp.nl.

Interview met Anne Onnink
“Samen ontrafelen wat er in iemand omgaat”

Waarom heb je gekozen voor dit beroep?
Tijdens mijn opleiding hbo-verpleegkunde liep ik stage op een gesloten afdeling binnen de psychiatrie, waar ik cliënten zag die fors emotioneel ontregeld en of psychotisch waren. Dit riep bij mij vragen op waar dat vandaan kwam en in hoeverre mensen zich hiervan bewust zijn. Tijdens mijn studie merkte ik dat observeren en een-op-een werken me eigenlijk meer ligt dan werken met groepen. Daarom besloot ik een switch te maken naar de psychodiagnostiek en de (toenmalige) opleiding Personeel en Arbeid (richting psychodiagnostisch werker) te doen aan het Saxion in Deventer. Na de afronding van mijn studie heb ik vervolgens met volwassenen gewerkt bij het RIAGG in Zwolle in combinatie met een ggz-instelling met jeugd tot 23 jaar. Door een verhuizing maakte ik de overstap naar een algemeen ziekenhuis. Met een vervolgstudie op het vlak van neuropsychologie ben ik naast psychodiagnostisch werker ook cognitief trainer geworden. Vanuit deze functie leerde ik patiënten met niet aangeboren hersenletsel (NAH) of neurodegeneratieve aandoeningen te compenseren voor hun cognitieve problemen. In 2019 ben ik helemaal overgestapt naar de tweedelijns jeugd-ggz bij de Dimence Groep.

Wat houdt je werk in?
Ik verricht psychodiagnostisch onderzoek. Een onderzoek begint met een startgesprek om de vragen van de client te duiden. De bevindingen dragen bij aan de vervolgstappen. Denk hierbij aan de vorm van behandeling of ondersteuning vanuit de omgeving. Ik geef antwoord op vragen die samenhangen met aspecten rondom bijvoorbeeld de persoonlijkheid, de cognitie (neuropsychologie, intelligentie). Het kan ook gaan om het classificeren van een probleem, is- er bijvoorbeeld sprake van ADHD of een Autisme Spectrum Stoornis.

Tijdens het psychologisch onderzoek neem ik vragenlijsten af of tests, bijvoorbeeld tests om taalvaardigheden in kaart te brengen, of probleemoplossend redeneren. Of tests om reacties op emotionele situaties in kaart te brengen. Ik werk veelal middels Therapeutisch Psychologisch Onderzoek (TPO). TPO bevindt zich tussen psychologisch onderzoek en een (kortdurende) therapeutische interventie. Daarbij wordt inhoudelijk de focus primair bepaald door vragen en behoeften van de cliënt. Ik presenteer me meer als een adviseur waarbij de cliënt wordt gezien als deskundige over zichzelf. De cliënt wordt sterk gemotiveerd mee te denken; wat zou je door dit onderzoek beter van jezelf willen begrijpen of over jezelf willen leren? Het gaat dus verder dan alleen het geven van feedback. Daarnaast let ik tijdens het onderzoek op veel andere factoren. Hoe zit iemand erbij? Hoe verloopt de interactie? Naast testonderzoek voer ik gesprekken met ouders, een school of andere belangrijke personen uit de omgeving die de cliënt goed kennen. Je begrijpt de cliënt beter vanuit de context van alle onderzoeksgegevens.

De conceptrapportage die ik schrijf bespreek ik met de supervisor, dit is een gz-psycholoog of klinisch psycholoog.

Tenslotte voer ik de gesprekken waarin ik de testresultaten en daarmee de antwoorden op de vragen van de cliënt en/of ouders terugkoppel. Het kan voor de cliënt spannend zijn de testresultaten te horen, wat er aan de hand is en hoe serieus. Dat is begrijpelijk, maar er verandert natuurlijk niet gelijk iets aan de situatie zodra het op papier staat, dit vat alleen de kern samen. Als de cliënt zich minder herkent in de uitkomsten is het goed de ruimte te bieden door te ontdekken wat er uit het onderzoek komt.

Nadat het onderzoeksrapport is afgerond, begint de behandeling op de afdeling. De cliënt is dan bij anderen in beeld, maar zo nu en dan kom ik nog wel eens iemand op de afdeling tegen.

Heb je wel eens te maken met vooroordelen over je beroep?
Vooral aan het begin van mijn loopbaan werd ik nogal eens gezien als ‘testboer’, iemand die louter vragenlijstjes afneemt. De werkelijkheid is geheel anders. Juist de psychodiagnostisch werkende is met zijn specifieke ervaring en kennis in psychodiagnostiek een onmisbare schakel in het proces van psychologisch onderzoek. Wij zijn goed opgeleid om een op maat gerichte testbatterij samen te stellen, een veilige omgeving te creëren om een, kortdurende, band op te bouwen met de cliënt waarin hij of zij zich durft uit te spreken. Als we alleen vragenlijstjes zouden afnemen zou je gigantisch veel informatie missen en in de valkuil stappen alleen af te gaan op scores. Het gaat er vooral om de cliënt te zien vanuit zijn context op dat moment.