Hoe ervaren mensen in de zorg de coronacrisis op het werk? Wat is de invloed op hun gezondheid en welzijn? En waar hebben zorgmedewerkers behoefte aan tijdens dit soort crises? Aan het onderzoek van IZZ deden 12.630 zorgmedewerkers mee uit verschillende branches en beroepsgroepen.

Bekijk het volledige rapport of de belangrijkste resultaten hieronder.

Arbeidsomstandigheden

• 37% van de zorgmedewerkers is in het werk in direct contact met COVID-19 patiënten. Vooral in ziekenhuizen zijn medewerkers in direct contact met COVID-19 patiënten.
• 3% van de zorgmedewerkers is positief getest op COVID-19.
• 11% denkt besmet te zijn geweest, maar is niet getest.
• 1 op de 4 zorgmedewerkers (24%) heeft vanwege COVID-19 meer uren gewerkt dan in het arbeidscontract is opgenomen. Met name in de VVT en onder de beroepsgroepen management en leidinggevenden zijn veel overuren gemaakt. Bij ongeveer de helft van de medewerkers worden overuren uitbetaald (53%). Overuren worden het minst vaak uitbetaald in de GGZ.

Maatregelen

• 62% van de zorgmedewerkers vindt dat de werkgever voldoende maatregelen neemt om de medewerkers te beschermen tegen COVID-19.
• Van de medewerkers die in direct contact zijn met COVID-19 patiënten, geeft 80% aan voldoende beschermingsmiddelen tot zijn beschikking te hebben. In ziekenhuizen zijn de meeste beschermingsmiddelen aanwezig, in de GHZ en GGZ is minder tevredenheid over beschermingsmiddelen.

Angst

• 88% van de zorgmedewerkers piekert vaak en lang over de mogelijke gevolgen van COVID-19.
• Zorgmedewerkers zijn banger om hun privé omgeving te besmetten (57% is hier bang voor) dan om zelf besmet te raken met COVID-19 (32% is hier bang voor).

Waardering

• Zorgmedewerkers voelen zich het meest gewaardeerd door collega’s, vrienden en familie. De minste waardering wordt gevoeld vanuit de regering. Met name medewerkers in de GGZ en GHZ voelen zich weinig gewaardeerd door de regering.

Gezondheid en welzijn van zorgmedewerkers

• Ongeveer 1 op de 9 zorgmedewerkers (11%) voelt zich vaak of altijd emotioneel uitgeput. Ook voelt 1 op de 9 zorgmedewerkers zich vaak of altijd lichamelijk uitgeput (11%). Ongeveer 1 op de 5 medewerkers heeft last van een onrustige of gestoorde slaap (21%). De bevlogenheid onder zorgmedewerkers is hoog: 75% bruist bijvoorbeeld op het werk van energie.
• Medewerkers die in het werk in direct contact zijn met COVID-19 patiënten, hebben meer last van slaapklachten dan medewerkers die niet in direct contact met COVID-19 patiënten zijn.
• Medewerkers die voldoende beschermingsmateriaal tot hun beschikking hebben, waarderen hun algemene gezondheid en werkvermogen beter, zijn minder (fysiek en emotioneel) uitgeput en zijn meer bevlogen dan medewerkers die niet voldoende beschermingsmiddelen hebben.
• Medewerkers die op andere afdelingen moeten werken zijn meer lichamelijk uitgeput en hebben meer slaapklachten dan medewerkers die niet op andere afdelingen hoeven te werken.
• Medewerkers die overuren maken die niet worden uitbetaald, waarderen hun algemene gezondheid en werkvermogen lager en voelen zich het vaakst emotioneel en fysiek uitgeput. Medewerkers die overuren maken (die al dan niet worden uitbetaald) hebben meer last van slaapklachten dan medewerkers die geen overuren maken. De bevlogenheid is het hoogst onder medewerkers die overuren maken die wel worden uitbetaald.

Werkomstandigheden in de zorg

• Cognitieve en emotionele werkdruk zijn vormen van werkdruk die het vaakst worden ervaren door zorgmedewerkers. Met name in de GGZ en GHZ en onder de beroepsgroepen management, artsen, verpleegkundigen en psychologen is de werkdruk hoog.
• De werkdruk is het hoogst wanneer medewerkers in direct contact met COVID-19 patiënten zijn, wanneer medewerkers niet voldoende beschermingsmiddelen tot hun beschikking hebben, wanneer medewerkers op andere afdelingen moeten werken en wanneer zij overuren maken die niet uitbetaald worden.

Leiderschap in de zorg

• Zelfleiderschap is een vorm van leiderschap waarbij medewerkers zichzelf leiden, hun eigen gedrag controleren en beïnvloeden. Medewerkers in de VVT scoren het hoogst op zelfleiderschap en medewerkers in de ziekenhuizen het laagst.
• Empowering leiderschap is een vorm van leiderschap waarbij de leidinggevende een omgeving creëert waarin zeggenschap en verantwoordelijkheid gedeeld worden met medewerkers in het team. Leidinggevende scoren volgens medewerkers het beste op het geven van autonomie aan de medewerker en het slechtst op het stimuleren van participatie van medewerkers. Empowering leiderschap komt het meest voor in de GHZ en het minst in ziekenhuizen.
• Gedeeld leiderschap is een vorm van leiderschap waarbij het niet gaat om het gedrag van één individuele leider, maar om de wijze waarop medewerkers in een team elkaar leiden tot het behalen van de doelen in het team door verantwoordelijkheid te nemen voor bepaalde taken of deelgebieden. Zorgmedewerkers nemen het vaakst verantwoordelijkheid voor veranderingsgerichte taken zoals het bepalen van de doelen voor de ontwikkeling van het team. Er wordt minder vaak verantwoordelijkheid genomen voor het organiseren en het managen van taken of voor het managen van onderlinge relaties in het team. De GHZ scoort het hoogst op gedeeld leiderschap, de ZKH het laagst.

 Aandacht voor gezondheid en welzijn van medewerkers binnen zorgorganisaties

• In zorgorganisaties met een gezond en veilig organisatieklimaat ervaren de medewerkers veel aandacht en prioriteit voor de gezondheid, veiligheid en het welzijn van de medewerkers. Binnen de zorgsector scoren de onderdelen groepsnormen en groepsgedrag omtrent gezond en veilig werken en betrokkenheid van de leidinggevende het hoogst. Het laagst wordt gescoord op de prioriteit bij het hoger management voor gezond en veilig werken. De VVT scoort het best als het gaat om de aanwezigheid van een gezond en veilig organisatieklimaat. Medewerkers in de GGZ waarderen het organisatieklimaat het minst positief.

Voorspellers voor emotionele uitputting en bevlogenheid van zorgmedewerkers

• Van alle COVID-19 aspecten, is de mate waarin de werkgever voldoende maatregelen neemt om zijn medewerkers te beschermen de sterkste voorspeller voor emotionele uitputting en bevlogenheid van zorgmedewerkers. Ook angst voor besmetting voorspelt de emotionele uitputting en bevlogenheid van zorgmedewerkers.
• De kwantitatieve werkdruk is van alle vormen van werkdruk de sterkste voorspeller voor emotionele uitputting. Cognitieve werkdruk is de sterkste voorspeller voor bevlogenheid van zorgmedewerkers. Fysieke werkdruk is de minst sterke voorspeller voor emotionele uitputting en bevlogenheid.
• Van alle vormen van leiderschap is empowering leiderschap de sterkste voorspeller voor emotionele uitputting en bevlogenheid.
• Van alle onderdelen van een gezond en veilig organisatieklimaat, zijn communicatie binnen de organisatie en prioriteit bij het hoger management voor gezond en veilig werken de sterkste voorspellers voor emotionele uitputting. Groepsnormen en gedrag binnen het team en betrokkenheid van de leidinggevende voorspellen het sterkst de bevlogenheid van zorgmedewerkers.