Volgens de Sociaal-Economische Raad (SER) zijn snel drastische maatregelen nodig om ervoor te zorgen dat de publieke sector niet instort. Ze adviseert het kabinet te investeren in goede arbeidsvoorwaarden, te vertrouwen op professionals en de administratieve lasten te verlagen. FBZ pleit hier al langer voor en is blij met het rapport van de SER. Voorzitter Maarten Faas: “Het kabinet heeft zelf om dit advies gevraagd, dus ik ga ervan uit dat het wordt opgevolgd.”

Zo wijst de SER op “het grote belang voor cao-partijen om te beschikken over genoeg financiële ruimte om een voldoende concurrerend arbeidsvoorwaardenpakket samen te stellen.” Daarbij verwijst de SER naar het eerder rapport Aan de slag voor de zorg waarin ze al adviseerde extra geld beschikbaar te stellen voor verbetering van salarissen voor loongroepen in de zorg die achterlopen bij de markt. “Het vorige kabinet heeft die kloof inmiddels verkleind, maar nog niet gedicht. De SER adviseert dat alsnog te doen”, staat in het huidige rapport.

Het ministerie zegt tot nu toe dat dit extra loon voor bijvoorbeeld verpleegkundigen moet worden betaald uit de overheidsbijdrage voor arbeidsvoorwaarden in de zorg (OVA). Faas: “FBZ heeft samen met andere vakbonden en werkgevers keer op keer duidelijk gemaakt dat dit niet kan: de reguliere bijdrage is hard nodig voor andere zaken als scholing, begeleiding, persoonlijke ontwikkeling en koopkrachtbehoud. De SER geeft ons daarin nu gelijk.”

Werken vanuit vertrouwen

Een ander belangrijk advies uit het SER-rapport is het werken vanuit vertrouwen in professionals en daarmee het afschaffen van onnodige controles en administratie. De SER wil de bewijslast omdraaien. Dat betekent alle verantwoording en controle afschaffen, tenzij degene die de registratie van gegevens vraagt (bijvoorbeeld de overheid, een verzekeraar of een beroepsvereniging) kan aantonen dat het maatschappelijk nut van die registratie groter is dan de kosten ervan. Dit klinkt Faas als muziek in de oren: “Zorgprofessionals willen best administreren, als ze er maar het nut van inzien. Dat zien ze nu vaak niet. Daardoor kost registratie niet alleen veel tijd, maar werkt het ook nog eens demotiverend. Meer vertrouwen in en autonomie voor zorgprofessionals kan enorm helpen in het vergroten van het werkplezier en dus in behoud van personeel.”

Maatschappelijk debat

De SER noemt nog een aantal andere noodzakelijke maatregelen om de toegankelijkheid en kwaliteit van publieke dienstverlening op peil te houden. Bijvoorbeeld het grootschalig inzetten van technologische en sociale arbeidsbesparende innovaties, het betrekken van professionals bij deze veranderingen en goed werkgeverschap. Ook wijst de SER op de gevolgen die veranderingen voor de burger hebben, maar dat had wat FBZ betreft nog wel sterker gemogen. “Mensen zullen hun verwachtingen moeten bijstellen. Niet alleen over hoe de zorg wordt geleverd (meer digitaal), maar ook over wat misschien niet meer kan en wat ze zelf moeten doen. Hierover moet het kabinet een maatschappelijk debat initiëren, samen met zorgprofessionals”, aldus Faas.

Het advies

De SER concludeert in haar net verschenen rapport Waardevol werk: publieke dienstverlening onder druk dat meer personeel inzetten om de dienstverlening overeind te houden, geen optie meer is. De SER zocht daarom naar andere oplossingen om met minder mensen de publieke dienstverlening toch op peil te houden. Veel van de constateringen in het rapport zijn niet nieuw. Wel nieuw is de urgentie die uit het rapport spreekt en die de SER zegt te missen bij kabinet en politiek. En voor het eerst kijkt de SER naar de publieke sector als geheel en dat moet het kabinet volgens haar ook doen. Ze legt nadrukkelijk verantwoordelijkheid bij de overheid. Bijvoorbeeld om te zorgen voor een stabiel en samenhangend beleid. Maar ook om te investeren waar dat nodig is.