Zorgprofessional Henk van der Wal* werkt parttime drie dagen per week in een perifeer ziekenhuis. In 2024 valt een aantal feestdagen precies op zijn parttime dagen. Henk vindt het oneerlijk dat hij die dagen geen loon ontvangt, terwijl zijn collega die fulltime werkt een doorbetaalde vrije dag heeft. Henk vindt dat hij in dat geval alsnog doorbetaald moet worden of later alsnog  een vrije dag moet kunnen opnemen. Hij wendt zich tot FBZ Rechtshulp en komt in contact met arbeidsjurist Annette Borgers.  

Geen wettelijk recht op vrije dag op erkende of officiële feestdag

Borgers legt uit, dat in tegenstelling tot wat veel mensen denken, er geen wet is waarin is vastgelegd dat bepaalde feestdagen ‘vrije dagen’ zijn voor werknemers. “Een wettelijk recht op een vrije dag op een erkende of officiële feestdag is er niet. In de meeste arbeidsovereenkomsten en cao’s is vastgelegd op welke erkende feestdagen een werknemer recht heeft op vrije dagen. Die gaan niet ten koste van de vakantiedagen waarop een werknemer recht heeft.”

Verboden onderscheid naar arbeidsduur

“Verhoudingsgewijs vallen veel feestdagen altijd op een maandag, zoals Tweede Paas- en Pinksterdag  en eens in de zoveel jaar vallen ook Koningsdag of een Kerstdag op een maandag. Dit kan voor werknemers die parttime werken en die op maandag vrij zijn nadelig  uitpakken. De vraag of een parttimer moet worden gecompenseerd voor een officiële feestdag die precies valt op zijn of haar vrije dag, is in de rechtspraak nog niet beslist”, aldus Borgers.

Er is wel sprake van een verboden onderscheid naar arbeidsduur als parttimers in dit soort gevallen niet gecompenseerd worden door hun werkgever. Dat volgt uit een aantal niet-bindende uitspraken van het College voor de Rechten van de Mens (CRM).

Borgers geeft Henk een voorbeeld  van hoe dit in de praktijk werkt. “Een fulltime werknemer heeft in 2024 zes doorbetaalde vrije feestdagen. De parttime werknemer werkt 60% en heeft er maar twee. Dat klopt echter niet, want verhoudingsgewijs heeft hij recht op 60% van die zes dagen (3,6 dagen). De parttime medewerkers moet voor het restant gecompenseerd worden.”

Cao en jaaruren-systeem

In de zorg en andere sectoren moeten werknemers op officiële feestdagen doorwerken en zijn ze niet vrijgesteld van werk. In de cao is dan vaak opgenomen dat de werknemers recht hebben op een compensatie(toeslag). Dit gebeurt via het jaar-urensysteem. Hierdoor heeft elke werknemer recht op een evenredig deel van het totaal aantal erkende feestdagen in een jaar.

Met het jaaruren-systeem krijgt elke werknemer een gelijk aantal vrije (feest)dagen in verhouding tot het aantal uren dat hij of zij per week werkt. De werkgever bepaalt jaarlijks het aantal werkdagen op basis van een heel jaar. Het aantal werkdagen wordt berekend door het totale aantal dagen per jaar te verminderen met de weekenddagen en de door de werkgever erkende feestdagen die niet in het weekend vallen. “Door dit aantal werkdagen te delen door vijf krijgen we het aantal werkweken per jaar. Dit aantal werkweken wordt vervolgens weer vermenigvuldigd met de gemiddelde arbeidsduur per werknemer per week. Dit is het totale aantal uren dat een werknemer per jaar moet werken (jaaruren-omvang)”, vertelt Borgers.

De Cao Ziekenhuizen is van toepassing op de arbeidsovereenkomst van Henk. In deze cao wordt met het jaar-urensysteem gewerkt. Borgers vertelt Henk dat hij in 2024 dus al gecompenseerd wordt voor de feestdagen die op zijn parttime dagen vallen.

Werknemers die niet onder een cao vallen of waarin niets is geregeld in de arbeidsovereenkomst

Borgers vertelt Henk dat als hij in toekomst ergens anders gaat werken, dit anders kan zijn. Bijvoorbeeld bij een werkgever waar deze cao niet van toepassing is of als in de arbeidsovereenkomst niets is geregeld over compensatie voor erkende feestdagen die op  een parttime werkdag vallen. In die gevallen zou hij mogelijk wel aanspraak kunnen maken op compensatie in bepaalde jaren bij die werkgever.

Henk bedankt Borgers voor haar uitleg en is opgelucht dat hij nu weet hoe het precies zit.

* Namen van cliënten zijn fictief in verband met de privacy van de cliënt.